Blaski i cienie chrześcijaństwa średniowiecza w kontekście rozwoju nauk empirycznych.
Średniowiecze było epoką wybitnie religijną, jakkolwiek ta religijność nie zawsze była ortodoksyjna. Takie też było wychowanie. W przeciwieństwie do starożytności nie chodziło o kształcenie indywidualności, lecz raczej o jej zaprzestanie. Wielcy artyści średniowiecza tworzyli anonimowo. Położono nacisk na ascezę. W zapomnienie poszło wszystko, co przyczyniło się o uszlachetnienie ciała. Z programów szkolnych usunięto ćwiczenia fizyczne. Ciało miało być przedmiotem umartwiania się, powinno być poddane duchowi.
Wbrew opiniom humanistów, w średniowieczu nastąpił wielki i oryginalny rozwój szkolnictwa w Europie.
Ciągłość cywilizacji rzymskiej zapewniły przede wszystkim krystalizujące się struktury kościelne, jak biskupstwa i klasztory oraz przetrwałe w niektórych miastach szkoły średniowieczne, w których, mimo, że stały się chrześcijańskie, wykładano także nauki świeckie. Ciągłość tą zapewnili wielcy Ojcowie i doktorzy Kościoła. W ewolucji tej podstawową rolę odegrali zwłaszcza Boecjusz, Kasjodor, Izydor z Sewilli oraz druidzi i benedyktyni. Szkolnictwo było bardzo zróżnicowane.
Wbrew opiniom humanistów, w średniowieczu nastąpił wielki i oryginalny rozwój szkolnictwa w Europie.
Ciągłość cywilizacji rzymskiej zapewniły przede wszystkim krystalizujące się struktury kościelne, jak biskupstwa i klasztory oraz przetrwałe w niektórych miastach szkoły średniowieczne, w których, mimo, że stały się chrześcijańskie, wykładano także nauki świeckie. Ciągłość tą zapewnili wielcy Ojcowie i doktorzy Kościoła. W ewolucji tej podstawową rolę odegrali zwłaszcza Boecjusz, Kasjodor, Izydor z Sewilli oraz druidzi i benedyktyni. Szkolnictwo było bardzo zróżnicowane.
Wraz z upadkiem Cesarstwa Rzymskiego na Zachodzie nastąpiło przerwanie stałego procesu rozwojowego nauki starożytnej. Zamieszanie polityczne i społeczne (wędrówki ludów, powstawanie państw barbarzyńskich na obszarze byłego Cesarstwa), niechętna postawa chrześcijaństwa wobec nauki pogańskiej sprawiły, że coraz liczniejsi uczeni przenosili się na Wschód do Bizancjum, wierząc, że tam znajdą bezpieczeństwo i warunki do pracy. Nastąpił zdecydowany regres nie tylko w badaniach, lecz również w samym zainteresowaniu nauką, oświatą i kulturą na zachodzie Europy.
Liczący około 1000 lat okres średniowiecza był dla nauki zdecydowanie mniej owocny od starożytności i czasów nowożytnych, zarówno jeśli idzie o stworzenie oryginalnych koncepcji, wypracowanie metody naukowej, jak i o rozwiązania konkretnych problemów badawczych. W twórczości intelektualnej średniowiecza dominowała przy tym teologia, filozofia i sztuka. Nauki szczegółowe stały na dalszym planie.
Liczący około 1000 lat okres średniowiecza był dla nauki zdecydowanie mniej owocny od starożytności i czasów nowożytnych, zarówno jeśli idzie o stworzenie oryginalnych koncepcji, wypracowanie metody naukowej, jak i o rozwiązania konkretnych problemów badawczych. W twórczości intelektualnej średniowiecza dominowała przy tym teologia, filozofia i sztuka. Nauki szczegółowe stały na dalszym planie.
Ożywienie życia intelektualnego w Europie wiąże się z tzw. odrodzeniem karolińskim okresem panowania Karola Wielkiego (przełom VIII i IX w.). W tym czasie powstają szkoły katedralne, z łacińskim programem siedmiu nauk (trivium gramatyka, logika, retoryka i quadrivium geometria, arytmetyka, astronomia, muzyka), w których nie tylko nauczano, lecz czasem także uprawiano naukę i filozofię. Szczególnie wyróżniła się tutaj w XII w. szkoła katedralna w Chartres, pozostająca pod wpływem filozofii platońskiej.
Pod wpływem logiki starożytnych, a zwłaszcza arystotelesowskiej, duży nacisk kładziono na tworzenie pojęć ogólnych, definicji, dowodzeń. Nie dążono do odkrycia nowych prawd, lecz chciano uzasadnić prawdy znane objawione i podane w nauce Kościoła. Temu służyła wykładana w szkołach filozofia scholastyczna. Ceniąc za Platonem i Arystotelesem bardziej poznanie ogólne od jednostkowego nie przywiązywano większej wagi do obserwacji i doświadczenia, natomiast w potrzebie odwoływano się do autorytetu, przede wszystkim do Pisma Świętego, dzieł ojców Kościoła czy innych autorów starożytnych.
Generalnie rzecz biorąc, średniowiecze było dla nauki epoką przejściową pomiędzy starożytnością, której dorobek przechowało i na swój sposób przyswoiło, a czasami nowożytnymi, które przygotowało poprzez zorganizowanie ośrodków naukowych i zapoczątkowanie poglądów na naukę, różniących się od tych, właściwych antykowi.
UNIWERSYTET
W większych miastach, na podobieństwo rzemieślniczych cechów, powstawały związki (korporacje) mistrzów i uczniów, które dały początek szkołom wyższym. Szkoły te nazywano początkowo studium generale, a potem universitas. Uniwersytety posiadały autonomię – były prawnie niezależne od władz miejskich, miały także wyłączne prawo nauczania i nadawania stopni naukowych w całym świecie chrześcijańskim.W średniowieczu powstała większość najsławniejszych uniwersytetów europejskich.
W XII i XIII wieku powstały uniwersytety:
- Uniwersytet Oksfordzki (ok. 1096)
- Uniwersytet Paryski (1158)
- Uniwersytet w Cambridge (1209, jako organizacja: 1226)
- Studium generale w Palencii (1212 lub 1214)
- Uniwersytet w Salamance (1218)
- Uniwersytet Padewski (1222)
- Uniwersytet w Montpellier (1289)
- Uniwersytet w Rzymie (1307)
- Uniwersytet we Florencji (1321)
- Uniwersytet w Pizie (1343)
- Uniwersytet w Pradze (Uniwersytet Karola) (1348)
- Uniwersytet w Krakowie (Akademia Krakowska)(1364)
